Nedavno je završena druga faza radova u okviru rekonstrukcije Spomen kuće narodnog heroja Janka Čmelika. Kompletno je preuređen stambeni deo, spoljna fasada sa vratima i prozorima, kapija sa prednje strane i u dvorištu, koje je ujedno popločano ciglom.

Projekat je finansirao Pokrajinski sekretarijat za kulturu, javno informisanje i odnose s verskim zajednicama u iznosu od 2,5 miliona dinara, Opština Stara Pazova je podržala sa 500.000 dinara a Turistička organizacija opštine Stara Pazova u iznosu od 130.000 dinara. Objekat je pod zaštitom države, tako da mora sve da ostane autentično i rađeno je pod nadzorom i po projektu Zavoda za zaštitu spomenika.

Na ovaj način kuća je vraćena u funkciju, ali sa rekonstrukcijom će se nastaviti i u narednom periodu, a kako je rekla Dragana Zorić Stanojković, direktorka TO opštine Stara Pazova, nadaju se da će vrata kuće Janka Čmelika već u septembru ponovo biti otvorena za posetioce, jer je ova kuća od od istorijskog i turističkog značaja.

ISTORIJAT:

Kuća slovačkog narodnog heroja Janka Čmelika sagrađena je u prvoj polovini 20. veka i predstavlja tip seoske arhitekture. Na osnovu Odluke Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje spomenika kulture NRS ovaj objekat predstavlja nepokretno kulturno dobro od značaja i stavlja se pod zaštitu države 4. marta 1950. godine , kako bi se sačuvala uspomena na ovog prvoborca narodnog ustanka.

Na objektu sa ulične strane postavljena je zvezda petokraka crvene boje ispod koje je crna mermerna ploča sa sledećim natpisom: “U ovoj kući rodio se i živeo Janko Čmelik (1905-1942) sekretar mesnog i sreskog komiteta KPJ za Staru Pazovu, član okružnog komiteta KPJ i član biroa PK KPJ za Vojvodinu. Streljan 12. maja 1942. god. u Sremskoj Mitrovici. Za izvanredno, hrabro držanje pred neprijateljem  proglašen za narodnog heroja 25. X 1943.godine.”

Janko Čmelik rođen je u Staroj Pazovi  i potiče iz siromašne seljačke porodice. Završio je četiri razreda osnovne škole, a kasnije i tri razreda večernje škole.  Bavio se zemljoradnjom i vinogradarstvom. Uživao je ugled naprednog poljoprivrednika i domaćina. Radio je kao najamni radnik i rano stupio u radnički pokret. Član KPJ od 1935. godine, bio je član Sreskog komiteta KPJ u Staroj Pazovi od 1937. godine, a član okružnog komiteta za Srem od 1939. godine.

U svom kraju se isticao u radu legalnih i ilegalnih organizacija naprednog pokreta, kao i angažovanjem na unapređenju zadrugarstva. Njegovom zaslugom su u Staroj Pazovi, preorane ledine i pašnjaci, isparcelisane zajednice i podeljene siromašnim porodicama, da bi mogle da prehrane decu. Bio je aktivan u Slovačkoj čitaonici, a jedno vreme je bio i sekretar tadašnje podružnice Slovačkog narodnog doma, gde se okupljala radnička i seoska omladina, u borbi protiv režima.

Posle bekstva iz zarobljeništva 1941. godine, vratio se u rodni kraj gde je učestvovao u pripremama za organizovanje mitrovačke kaznione, nakon okupacije. Osnovao je partizansku desetinu, a  zatim učestvovao i u osnivanju Podunavskog partizanskog odreda. Novembra 1941. godine pao je u ruke ustašama, posle “velike provale”. Ranjen je u pokušaju bekstva, mučen najpre u pazovačkom zatvoru i bolnici (ustaški agenti su mu pucali u tek zaraslu ranu), a zatim u zatvoru (stvrdlom su mu bušili i gulili kosti), sve do streljanja 12. maja 1942. godine u Sremskoj Mitrovici. Izmučenog, na streljanje su ga doneli na nosilima.

Uprkos tome držao se herojski.  Za narodnog heroja Jugoslavije proglašen je 25. oktobra 1943. godine. Danas njegovo ime nosi osnovna škola i  slovačko kulturno umetničko društvo u Staroj Pazovi.

Please follow and like us: